3 Ocak 2018 Çarşamba

''Bir tanım meselesi olarak felsefe''nin tanımı ve tanımın tanımı



Felsefenin bir tanım meselesine dönüşmesi, Sokrates'le olmuştur ve Sokrates'in tek amacı, bir şeyin tanımının ne olduğudur. Peki tanım nedir, tanımın tanımı nedir? Her tanım, aynı değerde midir ve aralarında bir fark varsa, farklar nedir? ''... nedir?'' diye sorduğumuz an, bir tanım istediğimiz andır ve Sokrates ''... nedir?'' sorusuna nasıl bir cevap ister? Sokrates tanımları 3 genel kategoriye ayırır: tikeller,türler ve tanımlar. Tikeller, bir tanım sorusuna, kişileri örnek göstererek cevap vermektir. Örneğin, ''Adalet nedir?'' sorumuza, ''Bebo'nun Babi'ye iyi davranmasıdır.'' demek, tikel bir tanımlamadır ve Sokrates'in aradığı tanım, bu değildir. Türler, tikellerden daha kapsayıcı fakat tanımdan daha az kapsayıcıdır. Belli bir tür söyleyerek cevap verilmesidir. Örneğin, ''Adalet nedir?'' sorumuza, ''Aile reisinin ailesine iyi davranmasıdır.'' demek, türsel bir tanımlamadır ve Sokrates'in aradığı tanım, bu da değildir. Tanımın tanımına geldiğimiz vakit, Sokrates'in aradığı cevap, 2 kriterden oluşan cevaptır ve bu kriterler şunlardır: ontolojik kriter ve mantıki kriter. Ontolojik kriter, bir şeyin neden öyle olup da  başka bir şey olmadığının asli unsurunun söylenmesidir. Burada asliden kasıt, şudur: ''İnsan gülen canlıdır.'' dediğimiz vakit, bu ontolojik kriterimizi söylemez, çünkü insan akıl sahibi olduğu içini gülebiliyordur. Bu yüzden de, tanımlanan şeyin, bir özelliğini değil, asli özelliğini isteriz. ''İnsan akıl sahibi bir canlıdır.'' dediğimiz vakit, ontolojik kriterimize daha uygun bir cevap vermiş oluyoruz. Mantıki kriter ise; gönderim yaptığı kümenin tamamını kapsamasıdır. Yani hem zorunlu koşulumuzun hem de yeterli koşulumuzun söylenmesidir. Nedir bu zorunlu ve yeterli koşul? Zorunlu koşul, A olmak için B'yi zorunlu olarak olmaktır. Örneğin, anne olmak için, kadın olmak zorunlu bir koşuldur.
Yeteli koşulsa, A olmak için yeterli olan kritere sahip olmak demektir. Örneğin, ''Anne=Evli, çocuklu kadındır.'' Bu koşulların bir tanesinin olmaması ya da ikisinin olmaması, tanımımızı kötü bir tanım yapacak niteliktir ve iyi bir tanımda iki koşulun ve iki kriterin de olması gerekir. Ontolojik kriterimiz, çok iyi cevaplanırsa, mantıki kriterimizi de kapsar fakat çok iyi bir mantıki kriter cevabı, ontolojik kriteri kapsamaz. Çünkü; kadın kümesiyle, sesi erkeklerden ince olanlar kümesi, mantıki kriter olarak aynı olsa dahi tanımlar kendi kalabalıklarına gönderme yapar ve tanımlar birbirinden farklıdır.


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder